हजुरमा देवकी ढकाल ,टपरी र पुराण,टपरीमा चामल,झाँक्रीबा

हजुरमा देवकी ढकालले भन्नुहुन्थ्यो मलाई हेर नातिनी तिमि सुन मलाई मन्दिर जान अति मन परछ। हे संसारका सुन्दर विधाता, हजुरको गुणका बारे जसले सुन्दछ र जसको कानमा पर्दछ ,मलाई एक  रूपमा स्वीकार गर्न अनुरोध गर्दछु। हे देवकी नन्दन ! मेराे स्कुल जीवन पूरा भैसकेपछि मलाई वेद र पुराण पढ्न मन लाग्याे, पण्डितसँग घर परिवारले सल्लाह गरे, मुख्य घट, घटकै वरिपरि चढाइएको जौ, तिलहरु नै पछि उम्रिन्छ, कसैले जमरा अलग्गै टपरीमा राख्ने गर्दछन् ।पुराण पनि हुन्छन् । दन्त्यकथा, लोककथा र पुराणलाई एक–अर्काको पर्याय मान्नुपर्छ भन्ने छैन । म पनि कस्तो मान्छे नजिकको तीर्थ हेला भन्थे हो र छ, घरनजिकै त्यत्रा झाँक्रीबा हुँदाहुँदै कहाँ–कहाँ भौँतारिएँ । 


हजुरमा देवकी ढकालले भन्नुहुन्थ्यो ,हरेक अनुष्ठान टपरीमा चामल नराखी नगर्ने, चामलका गेडा छोएर रोग नै पत्ता लगाउने ,उनीहरू संस्कृत शब्दमै श्राद्ध, टपरी टकटक्याउने, पूजापाठ, पुरोहित र पुरेत्याइँबाहेक अरू केही पनि देख्दैनन् ।भागवत् पुराण, १८,००० श्लोकहरू, याे पुराण सबैभन्दा बेसी पढिने र कथा सुनिने पुराणका रूपमा प्रसिद्ध छ ।वेद, महाभारत, उपनिषद् र १८ पुराण मानव सभ्यताकै इतिहासमा निकै महत्वपूर्ण मानिन्छन्। वैदिक दर्शनका दृष्टिले समेत यिनीहरुको विश्वव्यापी ख्याति रहँदै आएको छ।मसान्तकै बेलुकी तरुल पकाएर टपरीमा राखी अगेनामाथिको भारमा मरेका पुर्खाको नाममा चढाउने गरिन्छ ।  यसैगरी घर—घरमा आफ्नो चेलीबेटीलाई मिसरा (टपरीमा चामल, तरुल) दिने चलन छ ।

हजुरमा देवकी ढकालले भन्नुहुन्थ्यो ,सूर्यास्तपछि अष्टिम्की चित्र बनाइएको घरमा चिटिक्क परेको हरियो टपरी, बोहोता र दुनाहरू बनाएकी ,टपरीमा चामल, बलिरहेको दियो, दुईवटा काक्रा राखेर पूजा गर्न जान्छन्।चामलका गेडा छोएर रोग नै पत्ता लगाउने र चामलले नै हानेर रोग निको पार्ने असली अदभूतका चामल बिशेषज्ञ त यी पो हुन् त ! आमा केही दिन मामा घर गएपछि हामी घरका सदस्य सबैलाई अत्यास लाग्थ्यो। म सँगै मेरा दिदीबहिनी, बा सबै आमाको बाटो हेरेर बस्थ्यौं।  उनी एउटा हजुर आमा मकै भटमास चपाउनुहुन्थ्यो । हाडको बजार, बजारजानु परे बिहानै लाग्नु पर्थो ।

हजुरमा देवकी ढकालले भन्नुहुन्थ्यो ,बजार हजुरी बिहानै लाग्नु भयो । गाई बस्तुलाई घासपात गरेर बस्यौ झाँक्रीबा निःसन्तान महिलालाई प्रसादको रुपमा 'खीर' चखाउँछन् । त्यसको नौ महिनामा रित्तो काख चिर्बिराउन थाल्छ ।छोराछोरीलाई झाँक्रीहरूले उपचार गरिरहेका छन् । बराह, भूमे, देवी, देउराली, झाँक्री ,खोलापारे, सिमे, भूमे, भोटानी, वायु, समय, देउराली र थानी देवीदेवता पूजागर्ने ,भाषा, संस्कृति, भेषभुषा तथा भूमे नाँच, झाकी नाँच, सिंगारु मयुर /टप्पा सोरठी आदी नाचहरु,देवी लागेको, नाग लागेको भन्दै धामीझाँक्री र जन्तर–मन्तर गर्ने गरिएको प्रचलन यहाँ पनि जिवितै छन् । जस्ता स्थानीय देवताको पूजा परम्परा  परम्परा हो ।